καλα ταξιδια και ειδικα αυτη την εποχη να γνωρισουμε την Πατριδα μας *

online διαδρομες, ταξιδια, περιηγησεις, οδοιπορικα απο τα αρχαια χρονια μεχρι τις μερες μας...με περιηγητη τον Πάνο Σ. Αϊβαλή
Η Φωτό Μου
......................................γυρίζουμε και γνωρίζουμε την πανέμορφη Ελλάδα για να μένουν και τα ευρώ στη Ελλάδα ...
...........................................................Ενθετο περιοδικό της εφημερίδας "Αρκαδικό Βήμα" *
email επικοινωνιας: kepeme@gmail.com

~~

~~
....με βάρκα την ελπίδα για μακρινά ταξίδια

Κυριακή 24 Ιουλίου 2016

Ο τόπος και ο τρόπος που επιλέγει κανείς να περάσει τις καλοκαιρινές διακοπές του μας αποκαλύπτουν πολλά όχι τόσο για τις οικονομικές δυνατότητες όσο για την προσωπικότητα και τις ψυχαγωγικές ανάγκες του παραθεριστή

Καλοκαιρινές διακοπές & απο-δράσεις

...σήμερα μόνο το 3,5 έως 4% των ανθρώπων έχει τη δυνατότητα και άρα το δικαίωμα να κάνει διακοπές.....

diakopes_toyrismos_egkefalos.jpg

Διακοπές, τουρισμός
Η τουριστική περιπέτεια νομιμοποιείται και προπαγανδίζεται ως μία ψυχοπαιδαγωγική και άκρως απολαυστική δραστηριότητα που προέκυψε ιστορικά από τη βαθύτατη ανάγκη των «αλλοτριωμένων αστών» να επανενωθούν με τη Φύση

Ο τόπος και ο τρόπος που επιλέγει κανείς να περάσει τις καλοκαιρινές διακοπές του μας αποκαλύπτουν πολλά όχι τόσο για τις οικονομικές δυνατότητες όσο για την προσωπικότητα και τις ψυχαγωγικές ανάγκες του παραθεριστή.
Μια φορά τον χρόνο, οι εξαντλημένοι εργαζόμενοι ασκούν το δικαίωμα ή μήπως την κοινωνική «υποχρέωσή» τους να αφήσουν το σπίτι τους στην πόλη για να μετακομίσουν για λίγο σε κάποιο πολύ οικείο ή εξωτικό παραθεριστικό θέρετρο.
Οπως θα δούμε στο σημερινό και το επόμενο άρθρο, ολοένα και περισσότεροι επιστημονικοί κλάδοι -από τη γενετική μέχρι την κοινωνική ψυχολογία- επιχειρούν να ανακαλύψουν τους βιολογικούς-ψυχολογικούς αλλά και τους πολιτισμικούς-οικονομικούς παράγοντες που διαμορφώνουν από κοινού την πανανθρώπινη ανάγκη για τουρισμό και διακοπές.
Καθώς επίσης το γιατί αυτή η ανάγκη μας να απομακρυνόμαστε, πρόσκαιρα, από τη μόνιμη κατοικία μας εκφράζεται με τόσο διαφορετικούς τρόπους.
Τουρισμός, εγκέφαλος
Τελικά, με βάση ποια -προσωπικά και αντικειμενικά– κριτήρια επιλέγουν οι σημερινοί τουρίστες το πού και το πώς θα περάσουν τις διακοπές τους;
Αραγε, η καλοκαιρινή «μαζική έξοδος» από την αγχογόνο και αφύσικη ζωή των μεγαλουπόλεων είναι απλώς μόδα, μία σχετικά πρόσφατη μαζική κοινωνική συμπεριφορά ή, αντίθετα, μια βαθύτερη βιολογική μας ανάγκη;
Για να απαντήσουμε επαρκώς σε αυτό το φαινομενικά κοινότοπο ερώτημα χρειάζεται να ανατρέξουμε στη μακρά εξελικτική ιστορία του είδους μας.
Ακόμη και μια σύντομη αναδρομή στα πιο κρίσιμα βήματα που συντελέστηκαν στη μακρά ιστορία των ανθρώπινων μετακινήσεων θα μας αποκάλυπτε ότι η τάση ή, ακριβέστερα, η ενόρμηση του είδους μας να ταξιδεύει για να γνωρίσει ή να κατακτήσει άγνωστους τόπους είναι προαιώνια και σχεδόν ενστικτώδης, πρόκειται δηλαδή για μία διαχρονική και πανανθρώπινη βιοκοινωνική συμπεριφορά (βλ. τα σχετικά άρθρά μας «Η μεταναστευτική οδύσσεια των ανθρώπων», στην «Εφ.Συν.» 19 και 25/3/2016).
Αν αυτό ισχύει, όπως επιβεβαιώνεται από όλα τα προϊστορικά και τα ιστορικά δεδομένα, τότε ασφαλώς θα πρέπει να υπάρχουν -εκτός από τις «εξωγενείς» ιστορικές αναγκαιότητες- και οι κατάλληλες βιολογικές δομές οι οποίες απεργάζονται και γεννούν το βαθύ αίσθημα ικανοποίησης που βιώνουμε όταν ικανοποιούμε την ανάγκη μας να ταξιδεύουμε.

Τουριστική βιο-ανθρωπολογία

Τουρισμός, βιολογία, εγκέφαλος
Πράγματι, την τελευταία εικοσαετία, έχει αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των ερευνητών -γενετιστών και νευροεπιστημόνων- οι οποίοι αναζητούν στα γονίδιά μας και σε ορισμένα νευρωνικά κυκλώματα του εγκεφάλου μας τα ενδογενή αίτια της διαρκούς ανάγκης μας για νέες εμπειρίες.
Από ποιες βιολογικές δομές καθορίζεται ή, έστω, ρυθμίζεται αυτή η ανάγκη να ταξιδεύουμε και να μεταναστεύουμε σε άγνωστους τόπους;
Για παράδειγμα, κατά τα τέλη του εικοστού αιώνα εντόπισαν την παραλλαγή ενός γονιδίου, το οποίο ονομάζεται «DRD4», η οποία, όπως διαπίστωσαν, περιέχει τις γενετικές πληροφορίες για την παραγωγή του νευροϋποδοχέα της ντοπαμίνης.
Η ντοπαμίνη είναι ένας πολύ γνωστός νευροδιαβιβαστής που, μεταξύ άλλων, παίζει αποφασιστικό ρόλο για τη γένεση στον εγκέφαλο των αισθημάτων ηδονής και ικανοποίησης.
Αυτή η συγκεκριμένη παραλλαγή, δηλαδή η ελαφρά διαφοροποιημένη εκδοχή του συγκεκριμένου γονιδίου, ονομάζεται «DRD4-7R» και είναι παρούσα περίπου στο 20% του ανθρώπινου πληθυσμού.
Διάφορες κατοπινές έρευνες έδειξαν ότι όταν αυτή η γονιδιακή παραλλαγή είναι παρούσα, τότε οι φορείς της, δηλαδή οι άνθρωποι που τη διαθέτουν παρουσιάζουν μια σαφώς μειωμένη παραγωγή του νευροδιαβιβαστή ντοπαμίνης και άρα ένα μειωμένο αίσθημα ικανοποίησης από τις συνήθεις εμπειρίες.
Εύλογα, λοιπόν, υπέθεσαν ότι η μειωμένη παραγωγή ντοπαμίνης στον εγκέφαλο καθιστά τους φορείς της παραλλαγής πολύ πιο ανήσυχους και πιο ανικανοποίητους από τον μέσο όρο.
Συνεπώς, τα άτομα αυτά έχουν «από κατασκευής» μεγαλύτερη ανάγκη για νέες εμπειρίες, τις οποίες θα αναζητήσουν, πιθανά, σε ιδιαίτερα επισφαλείς περιπέτειες και ριψοκίνδυνες δράσεις.
Ομως προσοχή. Η «συσχέτιση» μιας συγκεκριμένης γονιδιακής παραλλαγής με μία ορισμένη ανθρώπινη συμπεριφορά δεν αποτελεί επ’ ουδενί λόγω «απόδειξη» ότι αυτό το γονίδιο αποτελεί την αιτία ή προκαλεί τη συγκεκριμένη συμπεριφορά.
Αυτή η αποφασιστικής σημασίας επισήμανση δεν διατυπώνεται από φανατικούς «αντι-γενετιστές» αλλά από έναν πρωταγωνιστή της ανακάλυψης της γονιδιακής παραλλαγής «DRD4-7R».
Πρόκειται για τον κορυφαίο Αμερικανό γενετιστή Kenneth Kidd, ο οποίος, μαζί με άλλους διαπρεπείς ειδικούς, υποστηρίζει ότι από τέτοιες γονιδιακές αναλύσεις ορισμένοι εξάγουν -με μεγάλη ευκολία- εντελώς αυθαίρετα συμπεράσματα σχετικά με τις ιδιαίτερα πολύπλοκες ανθρώπινες συμπεριφορές, όπως π.χ. η ταξιδιωτική εξερεύνηση ή η μετανάστευση.
Συμπεριφορές που είναι αδύνατο να εξηγηθούν από τη δράση ενός ή και περισσότερων γονιδίων μας!
Και αυτές οι αναγωγιστικές «εξηγήσεις» αποδεικνύονται ακόμη πιο απλοϊκές ή και παραπλανητικές, όταν οι ειδικοί εστιάζουν στα νευρωνικά κυκλώματα τα οποία απομονώνουν, αυθαίρετα, μέσα στην εγκεφαλική ζούγκλα.
Είναι ωστόσο αξιοσημείωτο το ότι τόσο οι εμφανείς αναζωογονητικές και ιαματικές επιδράσεις των τουριστικών δραστηριοτήτων ή των καλοκαιρινών διακοπών στη ζωή των ανθρώπων, όσο και οι βιολογικοί-σωματικοί μηχανισμοί που αυτές ενεργοποιούν, έγιναν αντικείμενο σοβαρής μελέτης από τις βιοϊατρικές και βιοψυχολογικές επιστήμες μόνο τα τελευταία χρόνια.
Ως συνέπεια αυτής της αξιοπερίεργης εθελοτυφλίας των λεγόμενων «θετικών επιστημών», μόνο οι πολιτικές επιστήμες, η ανθρωπολογία και η κοινωνική ψυχολογία έκριναν άξιο διερεύνησης αυτό το μαζικό κοινωνικό-πολιτισμικό φαινόμενο της νεωτερικής εποχής (βλ. ειδικό Πλαίσιο).
Από τέτοιες ιστορικές και ανθρωπολογικές μελέτες προέκυψε ότι ο τουρισμός ως καινοφανής κοινωνική δραστηριότητα και ως μαζική συμπεριφορά εμφανίζεται στην κεντρική Ευρώπη κατά τις αρχές του 19ου αιώνα.
Η επινόηση και η διάδοση αυτής της χαλαρωτικής και ταυτόχρονα ψυχαγωγικής δραστηριότητας συμπίπτουν με τη διάδοση των ιδεών του Ρομαντισμού για την ανάγκη επιστροφής στην «μητέρα Φύση» και τη θεραπευτική-παιδαγωγική επίδρασή της στη ψυχή του νεωτερικού ανθρώπου.
Η τουριστική περιπέτεια λοιπόν νομιμοποιείται και προπαγανδίζεται ως μία ψυχοπαιδαγωγική και άκρως απολαυστική δραστηριότητα που προέκυψε ιστορικά από τη βαθύτατη ανάγκη των «αλλοτριωμένων αστών» να επανενωθούν με τη Φύση.
Σε αυτά τα ρομαντικά ιδεολογήματα οι πραγματιστές κοινωνιολόγοι ανταπαντούν: Ανοησίες! Ολα αυτά τα ρομαντικά μυθεύματα αποκρύπτουν το ιστορικό γεγονός ότι ο τουρισμός ξεκίνησε ως μια καθαρά ελιτίστικη συμπεριφορά, η οποία απέβλεπε όχι στην επανένωση με τη Φύση αλλά στην κοινωνική προβολή της άρχουσας τάξης.
Και αυτή η ελιτίστικη, αρχικά, πρακτική μετεξελίχθηκε σταδιακά σε μαζική κουλτούρα και βιομηχανία αναψυχής. Μετεξελίχθηκε δηλαδή σε ένα ακόμη καταναλωτικό προϊόν και κυρίως σε ένα πανίσχυρο εργαλείο διαχείρισης και οικονομικής εκμετάλλευσης των μαζών!

Πες μου πού πας να σου πω ποιος είσαι

Τουρισμός, εγκέφαλος
Τους δύο τελευταίους αιώνες η τουριστική νοοτροπία και πρακτική αλλάζει και διαφοροποιείται διαρκώς, δημιουργώντας όχι μόνο εντελώς διαφορετικά πρότυπα διακοπών αλλά και εντελώς διαφορετικά πρότυπα τουριστών.
Ανάμεσα στα υπάρχοντα σήμερα στιλ τουριστικής ζωής μπορεί κανείς εύκολα να ξεχωρίσει τουλάχιστον δύο: αυτό του φυγόπονου ή οκνηρού τουρίστα και το «εναλλακτικό» -αλλά εξίσου νόμιμο- στιλ του αντισυμβατικού και ακαταπόνητου τουρίστα, ο οποίος αναζητά στις διακοπές του ακραίες εμπειρίες φυγής από τη ασφυκτική ζωή των μεγαλουπόλεων.
Πάντως, το επικρατέστερο στιλ διακοπών είναι ο κομφορμιστικός τουρισμός: τα άτομα δηλαδή που επιλέγουν να μετακινηθούν από το σπίτι τους στο παραθεριστικό θέρετρο, το οποίο ενδέχεται να βρίσκεται στην άλλη άκρη του πλανήτη, για να βρουν και να αναπαραγάγουν τα πολύ οικεία κοινωνικά πρότυπα ζωής, διασκέδασης ή διατροφής που υιοθετούν στην καθημερινή τους ζωή στον τόπο τους.
Πράγματι, ο φυγόπονος ή τεμπέλης τουρίστας αντιστέκεται σθεναρά σε ό,τι μπορεί να ανατρέψει τα δήθεν «προσωπικά» τουριστικά του ήθη ή την κυρίαρχη στην εποχή του μόδα διακοπών.
Και μολονότι βομβαρδίζεται διαρκώς από τα ΜΜΕ και τα σχετικά διαφημιστικά έντυπα για τη μεγάλη αναζωογονητική αξία των εναλλακτικών μορφών διακοπών, αυτός αρνείται πεισματικά και ενίοτε ηρωικά να υποκύψει στους δελεαστικούς πειρασμούς μιας λιγότερο κομφορμιστικής και πιο περιπετειώδους τουριστικής ζωής.
Μάταια οι πιο πρόσφατες επιστημονικές ανακαλύψεις τού υπενθυμίζουν ότι το ανθρώπινο σώμα διαμορφώθηκε από την εξέλιξη για να μετακινείται διαρκώς και ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει ζωτική ανάγκη από ανοίκειες πολιτισμικές εμπειρίες και, κυριολεκτικά, «τρέφεται» και «ανθεί» από την επαφή του με διαφορετικά πρότυπα ζωής και σκέψης.
Απέναντι σε όλα αυτά τα επιχειρήματα, ο «τεμπέλης τουρίστας» είτε σφυρίζει αδιάφορα είτε προβάλλει τη μεγάλη ανάγκη του για «ανάπαυση», που μόνο η πλήρης ακινησία ή το πολύ η κοπιαστική μετακίνηση από το μπαρ στην παραλία και από εκεί στην ταβέρνα μπορούν να του την εξασφαλίσουν.
Συνεπώς, η προσωπικότητα και η αποδοχή ή όχι των κυρίαρχων τουριστικών προτύπων παίζουν αποφασιστικό ρόλο στην «επιλογή» του τρόπου διακοπών που υιοθετεί κανείς.
Πολυάριθμες έρευνες σχετικά με την προσωπικότητα των σημερινών τουριστών, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν χάρη στη μεγάλη ευκολία πρόσβασης των ερευνητών στους ιστότοπους για τις διακοπές του Web, ανέδειξαν τον πρωταγωνιστικό ρόλο που έχει πλέον η προσωπικότητα της ή του τουρίστα. Η οποία, σε μεγάλο βαθμό, επηρεάζεται από τις υποκειμενικές προδιαθέσεις: εσωστρέφεια ή εξωστρέφεια, ενσυναίσθηση, φαντασία, συνειδητότητα στις επιλογές κ.ά.
Από τέτοιες αναλύσεις οι ειδικοί κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο τρόπος που επιλέγουμε να περάσουμε τις διακοπές μας εξαρτάται, εκτός από τους αντικειμενικούς εξωγενείς παράγοντες, και από ψυχολογικούς.
Για παράδειγμα, η ικανότητα κάθε τουρίστα να εκδηλώνει φαντασία και ενσυναίσθηση επηρεάζει σε πολύ μεγάλο βαθμό τις προσδοκίες του από τις διακοπές: όσοι ή όσες επιδεικνύουν μεγάλη εξωστρέφεια, ενσυναίσθηση, φαντασία και δημιουργικότητα έχουν τη τάση να επιλέγουν λιγότερο συμβατικούς και πιο περιπετειώδεις τρόπους διακοπών, ενώ όταν αυτές οι ικανότητες είναι μειωμένες η ή ο τουρίστας αποζητά περισσότερο «χαλαρωτικές» και κοινότοπες διακοπές.
Ομως, για τους εναλλακτικούς τρόπους τουρισμού και την ψυχολογική τυπολογία των σύγχρονων παραθεριστών θα πούμε περισσότερα στο επόμενο άρθρο μας.

Τα «μπάνια του λαού»: η βιοπολιτική του μαζικού τουρισμού

Βιοπολιτική του μαζική τουρισμού
Η ανάπτυξη του τουρισμού ως μαζικό κοινωνικό φαινόμενο συνέβη, όπως είπαμε, στις αρχές του 19ου αιώνα. Τότε, πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία, αναγνωρίζεται επίσημα η αναγκαιότητα της επαφής με τη Φύση αλλά και το δικαίωμα στην αναζήτηση διαφορετικών τρόπων ζωής και σκέψης.
Αυτή η ανάγκη εξιδανικεύεται και υμνείται από τη Ρομαντική Τέχνη, η οποία και επέβαλε ως «μόδα» για τους πιο εύπορους κατοίκους της κεντρικής Ευρώπης το να ταξιδεύουν σε περίεργα και «εξωτικά» μέρη όπως έβλεπαν τότε την κεντρική και νότια Ιταλία, την Ισπανία, αλλά και την Ελλάδα, στην οποία έφταναν ταξιδεύοντας μέσω των Βαλκανίων.
Προφανώς η άρχουσα τάξη αυτών των χωρών υιοθετούσε την αντίστροφη «τουριστική μόδα», ακολουθώντας την αντίστροφη διαδρομή προς τις ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις.
Κατά τα τέλη του 19ου αιώνα εμφανίζονται στην Ευρώπη και οι πρώτοι οργανωμένοι πεζοπορικοί, ορειβατικοί αλλά και κολυμβητικοί σύλλογοι, οι οποίοι συνέβαλαν στην περαιτέρω ανάπτυξη και ικανοποίηση των νέων τουριστικών ηθών της μεσοαστικής κυρίως τάξης.

Τουρισμός ή ολοκληρωτισμός;

Η βιοπολιτική του μαζικού τουρισμού
Ομως, για την πρώτη επίσημη ενσωμάτωση της τουριστικής μόδας ως κυρίαρχης κοινωνικής επιταγής θα πρέπει να περιμένουμε τον 20ό αιώνα.
Την περίοδο του μεσοπολέμου, πρώτα στη φασιστική Ιταλία του Μουσολίνι, ο οποίος το 1925 θα ιδρύσει το «Υπουργείο Λαϊκής Κουλτούρας». Αυτό το υπουργείο αναλαμβάνει, μεταξύ άλλων, να οργανώνει «τα θαλάσσια λουτρά του λαού» (I bagni del popolo).
Μια ιδιαίτερα επιτυχημένη βιοπολιτική πρακτική, η οποία πολύ σύντομα θα υιοθετηθεί και από το Τρίτο Ράιχ.
Πράγματι, με πρωτοβουλία του Χίτλερ θα ξεκινήσει το μεγάλο ναζιστικό πρόγραμμα «Η χαρά δίνει δύναμη» (Kraft-durch-Freude) το οποίο, έκτος από την κατασκευή τεράστιων παραθεριστικών οικισμών (βλ. σχετική φωτογρ.), ανάλαβε την παροχή -σε εξευτελιστικές τιμές- διακοπών και διασκεδάσεων για μεγάλα τμήματα των Γερμανών εργατών, με σκοπό η νέα ναζιστική εξουσία να εξαγοράσει την ευγνωμοσύνη και άρα την τυφλή υποταγή του λαού.
Επομένως, τα πρώτα κρατικά μαζικά τουριστικά προγράμματα ήταν μία επινόηση των ολοκληρωτικών καθεστώτων, τα οποία απέβλεπαν στην άμεση επιτήρηση και στον απόλυτο έλεγχο του «ελεύθερου χρόνου» και των τρόπων διασκέδασης των λαών.
Η γένεση όμως της διεθνούς βιομηχανίας τουρισμού και οργανωμένων διακοπών θα έλθει κατά τα μέσα της δεκαετίας του 1950. Μόνο έπειτα από αυτή τη δεκαετία το φαινόμενο του μαζικού τουρισμού θα γίνει κυρίαρχη μόδα σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες της Δύσης.
Παρ’ όλα αυτά, ακόμη και σήμερα μόνο το 3,5 έως 4% των ανθρώπων έχει τη δυνατότητα και άρα το δικαίωμα να κάνει διακοπές.
Ισως γι’ αυτό αρκετοί κοινωνιολόγοι υποστηρίζουν ότι ο σημερινός μαζικός τουρισμός είναι ένα άκρως επωφελές κοινωνικό τέχνασμα που αποβλέπει -υποκριτικά- στην πρόσκαιρη «ευζωία» και στην ψυχολογική αποφόρτιση από τους απάνθρωπους ρυθμούς της ζοφερής μετανεωτερικής πραγματικότητας.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

______________

Τετάρτη 20 Ιουλίου 2016

Τρεις πρωτεύουσες, ένα ταξίδι

ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΕΣ ΤΗΣ BENELUX

Βρυξέλλες, Αμστερνταμ, Λουξεμβούργο… Ταξιδέψτε σε τρεις κοσμοπολίτικες ευρωπαϊκές μητροπόλεις που κινούνται σε χαλαρούς ρυθμούς και συνταιριάζουν όλες τις κουλτούρες στο εθνολογικό μωσαϊκό τους.

  • Ταξίδι
Στιγμιότυπο από το Λουξεμβούργο του 19ου αιώνα. Σήμερα...

Φωτογραφία: Κωνσταντινος Μητσάκης
Στιγμιότυπο από το Λουξεμβούργο του 19ου αιώνα. Σήμερα...  Φωτογραφία: Κωνσταντινος Μητσάκης
Σε όλα σχεδόν τα προγράμματα των τουριστικών γραφείων υπάρχει ένα ταξιδιωτικό πακέτο με το… κωδικό όνομα «Χώρες της Benelux». Αν τυχόν αναρωτιέστε σε ποιες χώρες αναφέρεται ο όρος «Benelux» («Μπενελούξ»), δεν έχετε παρά να ανατρέξετε πίσω στο 1947. Εκείνη τη χρονιά, η Ολλανδία, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο δημιούργησαν μια οικονομική, εμπορική και τελωνειακή ένωση, την οποία ονόμασαν «Benelux», από την αρχή του ονόματος της κάθε χώρας-μέλους (Be-lgium, Ne-derland, Lux-emburg).
Εναν χρόνο αργότερα, οι τρεις χώρες της «Benelux» υπέγραψαν -μαζί με τη Γαλλία και τη Μεγάλη Βρετανία- μια πεντηκονταετή αμυντική συνθήκη περί αμοιβαίας βοήθειας, σε περίπτωση που οποιοδήποτε μέλος θα δεχόταν εξωτερική ένοπλη επίθεση. Η «Benelux», που βασίστηκε στις δομές της γνωστής «Χανσεατικής Ενωσης» και στηρίχθηκε οικονομικά από το Σχέδιο Μάρσαλ, υπήρξε πρόδρομος της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Τρεις αγαπημένες αδελφές
Ξεφυλλίστε λοιπόν ένα έγκυρο ταξιδιωτικό πρόγραμμα και πραγματοποιήστε μια μικρή βόλτα στις Βρυξέλλες, στο Λουξεμβούργο και το Αμστερνταμ. Οι πρωτεύουσες των τριών χωρών της «Benelux» είναι πρόθυμες να σας αποκαλύψουν τα μικρά και μεγάλα μυστικά τους. Ο,τι ψάχνετε, θα το βρείτε εδώ, στη βορειοδυτική γειτονιά της Γηραιάς ηπείρου: ξέφρενη νυχτερινή ζωή, μπαρόκ αρχιτεκτονική, αίγλη αλλοτινών εποχών, αναρίθμητες προτάσεις διασκέδασης και ψυχαγωγίας, υδάτινα κανάλια, εκπληκτικά μουσεία, φύση, μεσαιωνική ατμόσφαιρα, μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, ενημερωμένες γκαλερί, αέρας Ευρωπαϊκής Ενωσης...
Γύρω από την πλατεία Grote Markt απλώνεται όλη η Παλαιά πόλη των Βρυξελλών.

Φωτογραφία: Κωνσταντινος Μητσάκης
Γύρω από την πλατεία Grote Markt απλώνεται όλη η Παλαιά πόλη των Βρυξελλών.   Φωτογραφία: Κωνσταντινος Μητσάκης
Οι τρεις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, παρότι όμορες, δεν μοιάζουν σχεδόν σε τίποτα μεταξύ τους. Θυμίζουν τρεις αγαπημένες αδελφές, που η καθεμιά έχει τη δική της προσωπικότητα κι έναν ιδιαίτερο, αρκετά διαφορετικό χαρακτήρα. Πρόκειται για τρεις πόλεις που παραπέμπουν στην ιδιότυπη περίπτωση μιας αυστηρής, μιας τσαχπίνας και μιας ονειροπόλας αδελφής…
Οι Βρυξέλλες, έδρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, του ΝΑΤΟ και άλλων διεθνών οργανισμών, στη συνείδηση των περισσοτέρων ταξιδιωτών είναι ταυτισμένες με μια απρόσωπη επαρχιακή πόλη, που «φόρεσε» την αστραφτερή τουαλέτα της υπερ-πρωτεύουσας, χωρίς να διαθέτει όμως την απαραίτητη λάμψη. Η βελγική πόλη μοιραία παραπέμπει στη μεγάλη αδελφή, την αυστηρή «γεροντοκόρη»… Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Αναρωτηθήκατε ποτέ τι κρύβεται κάτω από το πέπλο της αυστηρής τεχνοκρατικής ευρω-πρωτεύουσας; Νεανική και κεφάτη, η ολλανδική πρωτεύουσα ξεχειλίζει από πρωτοτυπία, teenspirit και δεκτικότητα προς καθετί νέο. Είναι η μικρή, τσαχπίνα αδελφή που της αρέσει να διασκεδάζει και να ξεφαντώνει με κάθε ευκαιρία… Μια παράξενη «υγρή» ηρεμία κυριαρχεί παντού, σ’ όλη την έκταση της εντελώς επίπεδης γεωγραφικά πόλης των καναλιών, της οποίας η Ιστορία σημαδεύεται από τον αδιάκοπο αγώνα των κατοίκων της να καθυποτάξουν την ορμητικότητα του υγρού στοιχείου και να επιβιώσουν.
Στην πόλη του Λουξεμβούργου, τη μικρότερη σε έκταση και πληθυσμό πρωτεύουσα της «Benelux», περισσότερες είναι οι τράπεζες απ’ ό,τι τα… φανάρια στους δρόμους - περίπου 110 διεθνείς ασφαλιστικές εταιρείες και περισσότεροι από 210 παγκόσμιοι χρηματοοικονομικοί οργανισμοί εδρεύουν στη λουξεμβουργιανή πρωτεύουσα. Παρ’ όλα αυτά, η πόλη δεν έχει χάσει διόλου από τον ρομαντισμό, τη μεσαιωνική ατμόσφαιρα και τη διαχρονική γοητεία της Ιστορίας της. Αυτή είναι η μεσαία, ονειροπόλα αδελφή…
Η ήρεμη δύναμη της τέχνης
Εδώ και χρόνια, στα μοντέρνα γυάλινα κτίρια της βελγικής πρωτεύουσας σχεδιάζεται η ευρωπαϊκή πολιτική, με την οποία καθορίζεται η τύχη των εκατομμυρίων πολιτών της Ενωμένης Ευρώπης. Κατά συνέπεια, μιλάμε για μια πόλη που δεν χαίρει ιδιαίτερης συμπάθειας από μια μεγάλη μερίδα Ευρωπαίων (και ειδικά από μας τους Ελληνες), καθώς είναι ταυτόσημη με τα μνημόνια.
Το Atomium φτιάχτηκε από τον Βέλγο μηχανικό Andre Waterkeyn για την Παγκόσμια Εκθεση των Βρυξελλών (Expo ‘58).

Φωτογραφία: Κωνσταντινος Μητσάκης
Το Atomium φτιάχτηκε από τον Βέλγο μηχανικό Andre Waterkeyn για την Παγκόσμια Εκθεση των Βρυξελλών (Expo ‘58).  Φωτογραφία: Κωνσταντινος Μητσάκης
Αυτός είναι ο σημαντικότερος, άλλωστε, λόγος που η πολιτική και οικονομική καρδιά της σύγχρονης Ευρώπης αντιμετωπίζεται με αρνητική διάθεση και απαξίωση από τους περισσότερους ταξιδιώτες. Σε αντίθεση φυσικά με τους αξιωματούχους της ΕΕ, τους ανώτατους στρατιωτικούς του ΝΑΤΟ, τους πολιτικούς, τους διερμηνείς, τους γραφειοκράτες, τους διπλωμάτες καριέρας και τους κάθε λογής τεχνοκράτες, που τυγχάνουν να είναι οι καλύτεροι «πελάτες» των Βρυξελλών.
Αν καταφέρετε όμως να ανασηκώσετε το πέπλο της τεχνοκρατικής πρωτεύουσας, έκπληκτοι θα αντικρίσετε μια κοσμοπολίτικη πόλη που απολαμβάνει χαλαρά τον καφέ της σε μία από τις εντυπωσιακότερες πλατείες-στολίδια της Ευρώπης, διατρανώνει με πάθος πως φτιάχνει την εκλεκτότερη σοκολάτα στον κόσμο, παράγει και καταναλώνει πάνω από 120 διαφορετικά είδη μπίρας, διαβάζει μανιωδώς κόμικς και καμαρώνει για το γεγονός πως «γέννησε» πριν από περίπου 120 χρόνια το καλλιτεχνικό κίνημα art nouveau.
Ο πλούτος της αρχιτεκτονικής
Ψάχνετε για την ιδανική αφετηρία στο οδοιπορικό των Βρυξελλών; Ασυζητητί επιλέξτε την κεντρική μεσαιωνική πλατεία Grote Markt (Grande Place), στα όρια της Παλαιάς πόλης. Περιτριγυρισμένη από γοτθικά, μπαρόκ και art nouveau οικοδομήματα, η πλατεία-σύμβολο των Βρυξελλών μετρά πάνω από οκτώ αιώνες ζωής και ανέκαθεν αποτελούσε το κέντρο της τοπικής κοινωνικής και πολιτικής ζωής.
Από τα 18 κτίρια που κυκλώνουν την ατμοσφαιρική πλατεία, την παράσταση κλέβουν το Δημαρχείο (L’ Hotel de Ville), η κατοικία Le Pigeon (τόπος διαμονής του Βικτόρ Ουγκό), το Παλάτι του Βασιλιά (Maison de Roi), το Παλάτι των Δουκών (Maison des Ducs de Brabant) και το Μέγαρο της Συντεχνίας των Αρτοποιών, όπου στεγάζεται σήμερα το γνωστό cafe «Roy d’ Espange».
Τα κανάλια του Αμστερνταμ αποτελούν ένα αξιοθέατο από μόνα τους.

Φωτογραφία: Κωνσταντινος Μητσάκης
Τα κανάλια του Αμστερνταμ αποτελούν ένα αξιοθέατο από μόνα τους.  Φωτογραφία: Κωνσταντινος Μητσάκης
Αλλοι αξιόλογοι προορισμοί-αξιοθέατα της Παλαιάς πόλης είναι το διάσημο λιλιπούτειο μπρούντζινο άγαλμα-σιντριβάνι Manneken-Pis, η μικρή πλατεία Place du Grand Sablon (Grote Zavel), η φημισμένη εμπορική στοά-γκαλερί «Royal Galeries St-Hubert», ο Καθεδρικός ναός St. Michael & St. Gudula και το νεοαναγεννησιακού ρυθμού Χρηματιστήριο La Bourse.
Στην Ανω Πόλη των Βρυξελλών (γνωστή κι ως Βασιλική Συνοικία) επισκεφθείτε το Βασιλικό Παλάτι (Palais Royal), το Μέγαρο της Ακαδημίας (Palais de Academie), την εκκλησία Saint-Jacques-sur-Coudenberg, το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (φιλοξενεί έργα των Φλαμανδών ζωγράφων Peter Paul Rubens και Pieter Bruegel the Elder), τα Βασιλικά Μουσεία Καλών Τεχνών (Musees Royaux des Beaux-Artes) και το Παλάτι των Εθνών (Palais de la Nation).
Κι αφού φωτογραφηθείτε μπροστά στο σήμα κατατεθέν των Βρυξελλών, το μοναδικό Atomium, δώστε μια ειλικρινή απάντηση στον εαυτό σας, αν άξιζε τελικά τον κόπο να ταξιδέψετε στην παρεξηγημένη πρωτεύουσα του Βελγίου…
Ο πλούτος της διαφορετικότητας
Είναι μια πόλη ζωντανή, δυναμική, με αρκετά πρωτοποριακό -αλλά ταυτόχρονα και συντηρητικό- πνεύμα, που τολμά ν’ αφήνει «μισάνοιχτο το παράθυρο» σε καθετί καινούργιο και διαφορετικό. Με 160 κανάλια, 90 νησιά, 1.300 γέφυρες και αμέτρητα ποδήλατα στους δρόμους του, το Αμστερνταμ αποπνέει έντονα -όσο καμία άλλη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα- το άρωμα της πολυσυλλεκτικότητας, της ελευθερίας και της δημιουργικότητας.
Ενα από τα πιο φημισμένα coffee shop του Αμστερνταμ είναι το «Bulldog’s».

Φωτογραφία: Κωνσταντινος Μητσάκης
Ενα από τα πιο φημισμένα coffee shop του Αμστερνταμ είναι το «Bulldog’s».  Φωτογραφία: Κωνσταντινος Μητσάκης
Αναδύοντας τη σπάνια ατμόσφαιρα μιας νεανικής καλλιτεχνικής πρωτεύουσας, η ολλανδική μητρόπολη αριθμεί μόνο φανατικούς επισκέπτες και συγκαταλέγεται (μαζί με τη Βαρκελώνη και το Βερολίνο) στους πιο δημοφιλείς ταξιδιωτικούς προορισμούς των νέων της Ευρώπης. Σ’ αυτή την κατεύθυνση συμβάλλουν άλλωστε τα μοντέρνα night-clubs, εστιατόρια και bars, η κάνναβη και η διάχυτη χαλαρότητα των διάσημων coffee shops, τα τολμηρά sex-shops και οι οίκοι ανοχής της περίφημης συνοικίας Red Light District.
Με ξέφρενη νυχτερινή ζωή και αναρίθμητες προτάσεις (ερωτικής) διασκέδασης για κάθε γούστο και επιθυμία, η «Βενετία του Βορρά» προσφέρει -χάρη κυρίως στην ελαστικότητα του νομοθετικού πλαισίου της χώρας- όσα τυπικά απαγορεύονται σε άλλες ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις.
Οπως προφανώς αντιλαμβάνεστε, από τους 3.500.000 τουρίστες που επισκέπτονται κάθε χρόνο το Αμστερνταμ, λίγοι είναι εκείνοι που έρχονται αποκλειστικά και μόνο να γνωρίσουν την παραδοσιακή αρχιτεκτονική, τις παγκοσμίου ενδιαφέροντος εκθέσεις των ιμπρεσιονιστών ζωγράφων και τα ενημερωμένα μουσεία της πόλης.
Ποδηλατάδα στα μουσεία
Σε περίπτωση πάντως που ανήκετε σ’ αυτήν την κατηγορία των επισκεπτών, είναι σίγουρο πως έχετε πολλά να δείτε και να κάνετε κατά τη διάρκεια της παραμονή σας στη «Βασίλισσα της Τουλίπας». Και δεν μιλάμε φυσικά μόνο για μια ρομαντική βόλτα με πλοιάριο στα υδάτινα μονοπάτια της ολλανδικής πρωτεύουσας ή μια ευχάριστη περιπλάνηση με νοικιασμένο ποδήλατο στο κέντρο της πόλης.
Τα Βασιλικά Ανάκτορα βρίσκονται στην πλατεία Dam κι είναι το πιο επιβλητικό οικοδόμημα της πόλης.

Φωτογραφία: Κωνσταντινος Μητσάκης
Τα Βασιλικά Ανάκτορα βρίσκονται στην πλατεία Dam κι είναι το πιο επιβλητικό οικοδόμημα της πόλης.  Φωτογραφία: Κωνσταντινος Μητσάκης
Τα πολυάριθμα μουσεία και οι γκαλερί του Αμστερνταμ κρύβουν ανεκτίμητους θησαυρούς τέχνης, που τους αποκαλύπτουν σε όσους θέλουν να θαυμάσουν τις αξεπέραστες δημιουργίες καταξιωμένων καλλιτεχνών. Στην Πλατεία των Μουσείων (Museumplein) βρίσκονται τρία από τα σημαντικότερα μουσεία της πόλης: το Μουσείο Rijksmuseum (το εντυπωσιακότερο μουσείο τέχνης και ιστορίας της πρωτεύουσας), το Μουσείο Van Gogh (φιλοξενεί μια πλούσια συλλογή με περίπου 200 πίνακες του διάσημου Ολλανδού ζωγράφου) και το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Stedelijk, με έργα μοντέρνας τέχνης των Mondrian, Kandinskij, Klee και Matise.
Ο μουσειακός χάρτης της πόλης περιλαμβάνει ακόμα το Μουσείο Σεξ (Museum Sex Amsterdam), το Μουσείο Επιστήμης και Τεχνολογίας Science Center Nemo, το Εβραϊκό Μουσείο (Jewish Historical Museum Amsterdam) και το Μουσείο Χασίς - Μαριχουάνας (Hash Marihuana & Hemp Museum).
Γνωρίστε το ιστορικό πρόσωπο της πόλης, συνεχίζοντας με τα αξιοθέατα της πλατείας Dam. Απαθανατίστε με τον φωτογραφικό σας φακό τα Βασιλικά Ανάκτορα του 17ου αιώνα, τη γοτθικού ρυθμού εκκλησία Neuwe Kerk του 15ου αιώνα, το άγαλμα του Ατλαντα, τον Πύργο με το καμπαναριό και το Εθνικό Μνημείο, ενώ η επίσκεψη στο παράρτημα του μουσείου κέρινων ομοιωμάτων της «Madame Tussaud» θεωρείται απαραίτητη.
Η γεμάτη ποδήλατα και κανάλια πόλη του Αμστερνταμ, πέρα από την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της, φημίζεται επίσης για τις αγορές της. Στην υπαίθρια αγορά λουλουδιών Bloeman-markt και στο παζάρι Waterlooplei, μπορείτε να σπαταλήσετε τον χρόνο σας περπατώντας ανάμεσα σε τουλίπες και βολβούς φυτών, αντίκες, τρόφιμα, είδη ρουχισμού και καλαίσθητα σουβενίρ.
Πανοραμική άποψη της συνοικίας Grund, που τα τελευταία χρόνια έχει γίνει ένα αγαπημένο στέκι της τοπικής νεολαίας.

Φωτογραφία: Κωνσταντινος Μητσάκης
Πανοραμική άποψη της συνοικίας Grund, που τα τελευταία χρόνια έχει γίνει ένα αγαπημένο στέκι της τοπικής νεολαίας.  Φωτογραφία: Κωνσταντινος Μητσάκης
Ρομαντικό στολίδι του Μεσαίωνα
Για τη συντριπτική πλειονότητα των Ευρωπαίων αξιωματούχων η πόλη του Λουξεμβούργου θεωρείται -μετά τις Βρυξέλλες και το Στρασβούργο- μία από τις επίσημες πρωτεύουσες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Διόλου τυχαία, αφού στο μοντέρνο προάστιο Kirchberg της πόλης βρίσκονται οι έδρες σημαντικών ευρωπαϊκών οργανισμών, όπως της Γενικής Γραμματείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου και της Κομισιόν.
Αντίθετα, στην αναφορά της πρωτεύουσας του Λουξεμβούργου, στους περισσότερους ταξιδιώτες δημιουργούνται μερικοί πολύ συγκεκριμένοι συνειρμοί: καλοδιατηρημένα μεσαιωνικά αρχιτεκτονήματα, επισφαλής φορολογικός παράδεισος, υψηλό οικονομικό επίπεδο, ζηλευτή ποιότητα ζωής, έδρα τραπεζικών ιδρυμάτων, παλαιό ιστορικό κέντρο, διάχυτος ρομαντισμός, υποδειγματική καθαριότητα και τάξη…
H πρωτεύουσα του μικρότερου κράτους της Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι μια πόλη που διαθέτει τη δική της ξεχωριστή ταυτότητα στον ευρωπαϊκό ταξιδιωτικό χάρτη και καμαρώνει για την αρκετά σταθερή και εδραιωμένη σχέση που έχει με τον επιλεκτικό τουρισμό. Περιδιαβαίνοντας τους δρόμους του κομψού Λουξεμβούργου, θα αντικρίσετε μια μικρή κοσμοπολίτικη πόλη 100.000 ατόμων που κινείται σε νωχελικούς ρυθμούς καθημερινότητας και «καλοπιάνει» τους επισκέπτες της με το ευχάριστο κλίμα ηρεμίας και χαλάρωσης που τη χαρακτηρίζουν.
Το ιδιαίτερο γνώρισμα της -χωρισμένης σε δύο επίπεδα- πρωτεύουσας είναι η υψομετρική διαφορά που παρουσιάζει. Το άνω τμήμα της πόλης απλώνεται σ’ ένα βραχώδες ύψωμα 300 μ., ενώ στους πρόποδές του, εκεί που κυλούν τα νερά τους οι ποταμοί Petrusse και Alzette, βρίσκονται κτισμένες οι γραφικές συνοικίες Grund και Clausen της Παλαιάς πόλης.
Στη λουξεμβουργιανή πρωτεύουσα, οι εικόνες και η ατμόσφαιρα σας μεταφέρουν αιώνες πίσω.

Φωτογραφία: Κωνσταντινος Μητσάκης
 Στη λουξεμβουργιανή πρωτεύουσα, οι εικόνες και η ατμόσφαιρα σας μεταφέρουν αιώνες πίσω.  Φωτογραφία: Κωνσταντινος Μητσάκης
Το ιστορικό κέντρο και οι πλατείες
Ξεκινήστε τη γνωριμία με το ιστορικό κέντρο της Ανω πόλης από την πλατεία Place de la Constitution, που «εποπτεύει» το φαράγγι του ποταμού Petrusse και φιλοξενεί το μνημείο της Χρυσής Κυρίας που είναι αφιερωμένο στους πεσόντες στρατιώτες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Σε κοντινή απόσταση από την Place de la Constitution δεσπόζει η Γέφυρα του Αδόλφου, η πιο γνωστή από όλες τις γέφυρες της πόλης.
Επόμενη στάση στην γραφική πλακόστρωτη πλατεία Place Guillaume II. Εδώ, το Παλάτι του Μεγάλου Δούκα και το Δημαρχιακό Μέγαρο συντηρούν τη ρομαντική ατμόσφαιρα του κέντρου. Επισκεφθείτε επίσης το καλοδιατηρημένο μεσαιωνικό κάστρο της πόλης (κτισμένο το 963 μ.Χ.), που εντυπωσιάζει με τα στιβαρά τείχη, τις θολωτές σήραγγες, τις μεσαιωνικές επάλξεις και τα υπόγεια περάσματά του.
Αφιερώσετε λίγο από τον χρόνο σας για το Μουσείο Ιστορίας της Πόλης (Luxembourg City History Museum), τον Καθεδρικό Ναό και την εκκλησία του Αγίου Μιχαήλ. Ικανοποιήστε τις καταναλωτικές επιθυμίες σας στους δύο πλακόστρωτους δρόμους του κέντρου (Grand Rue και Rue de la Poste) και επιλέξτε την κεντρική πλατεία Place d’Armes με τα υπαίθρια καφέ-εστιατόριά της για μια στάση αναζωογόνησης.
Για τη μετάβαση στη γραφική συνοικία Grund της Κάτω πόλης έχετε δύο επιλογές: να περπατήσετε στο πλακόστρωτο κατηφορικό μονοπάτι Corniche ή να χρησιμοποιήσετε το μοντέρνο γυάλινο ασανσέρ που υπάρχει μέσα στον βράχο. Η βραδινή διασκέδαση είναι ένα καλά κρυμμένο μυστικό της Grund, που χάρη στα πάμπολλα μοδάτα εστιατόρια και μπαρ, έχει αναδειχθεί τα τελευταία χρόνια σ’ ένα αγαπημένο στέκι της τοπικής νεολαίας.
Το Παλάτι του Δούκα είναι από τα κυριότερα αξιοθέατα της πόλης του Λουξεμβούργου, συγκεντρώνοντας μεγάλο αριθμό επισκεπτών.

Φωτογραφία: Κωνσταντινος Μητσάκης
Το Παλάτι του Δούκα είναι από τα κυριότερα αξιοθέατα της πόλης του Λουξεμβούργου, συγκεντρώνοντας μεγάλο αριθμό επισκεπτών.  Φωτογραφία: Κωνσταντινος Μητσάκης
Μουσείο Van Gogh
Με 200 πίνακες και 500 σχέδια του Ολλανδού ζωγράφου Van Gogh, είναι το διασημότερο και πιο δημοφιλές μουσείο της Ολλανδίας. Περισσότερες πληροφορίες για τις ώρες λειτουργίας και τις τιμές των εισιτηρίων, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www.vangoghmuseum.com).
ΔΙΑΜΟΝΗ
Στην πόλη του Λουξεμβούργου συστήνονται τα ξενοδοχεία
«Grand Hotel Cravat» (00352 221975, www.hotelcravat.lu), «Le Royal Luxembourg» (00352 241616, www.leroyal-luxembourg.com) και «Carlton» (00352 299660, www.carlton.lu).
Στο Αμστερνταμ επιλέξτε τα ξενοδοχεία
«Estherea Hotel» (0031 20 6239001, www.estherea.nl), «Park Hotel Amsterdam» (0031 20 6711222, www.parkhotel.nl) και «Piet Hein» (0031 20 6627205,www.hotelpiethein.nl).
Στις Βρυξέλλες προτείνονται τα ξενοδοχεία
«Amigo» (0032 25474747, www.hotelamigo.com), «NH Brussels Carrefour del’ Europe» (0032 25049400, www.carrefourhotel.be) και «The Dominican Hotel» (0032 22030808, www.thedominican.be).
Το δημαρχιακό μέγαρο της λουξεμβουργιανής πρωτεύουσας βρίσκεται στην πλατεία Guillaume II.

Φωτογραφία: Κωνσταντινος Μητσάκης
Το δημαρχιακό μέγαρο της λουξεμβουργιανής πρωτεύουσας βρίσκεται στην πλατεία Guillaume II.  Φωτογραφία: Κωνσταντινος Μητσάκης
ΦΑΓΗΤΟ
Στο Λουξεμβούργο συστήνονται τα εστιατόρια
«Claire-fontaine», «Le Sud» και «Ma Langue Sourit». Στο Αμστερνταμ δειπνήστε στα εστιατόρια «Vinkeles», «Ciel Bleu» και «La Rive». Στις Βρυξέλλες προτείνονται τα εστιατόρια «Le Rabassier», «Comme Chez Soi» και «Le Chou de Bruxelles».
Κείμενο-Φωτογραφίες: Κωνσταντινος Μητσάκης