καλα ταξιδια και ειδικα αυτη την εποχη να γνωρισουμε την Πατριδα μας *

online διαδρομες, ταξιδια, περιηγησεις, οδοιπορικα απο τα αρχαια χρονια μεχρι τις μερες μας...με περιηγητη τον Πάνο Σ. Αϊβαλή
Η Φωτό Μου
......................................γυρίζουμε και γνωρίζουμε την πανέμορφη Ελλάδα για να μένουν και τα ευρώ στη Ελλάδα ...
...........................................................Ενθετο περιοδικό της εφημερίδας "Αρκαδικό Βήμα" *
email επικοινωνιας: kepeme@gmail.com

~~

~~
....με βάρκα την ελπίδα για μακρινά ταξίδια

Τρίτη 27 Ιανουαρίου 2009

Χίος: καταπράσινη φύση, οι παραδοσιακοί οικισμοί και τα πολλά μνημεία, αποτελούν πόλο έλξης για τους επισκέπτες του νησιού,

Η Χίος βρίσκεται πλάϊ στις ακτές της Τουρκίας, ανάμεσα από τα νησιά Σάμο και Μυτιλήνη και αποτελεί, μαζί με τις Οινούσες και τα ξακουστά Ψαρά, το νομό της Χίου. Το έδαφός της είναι ημιορεινό, με υψηλότερο βουνό το Πελιναίο (1.297 μ.) και έχει πολλές κοιλάδες και πεδιάδες, ανάμεσα στους ορεινούς όγκους και στα παράλια.
Οι ακτές του νησιού ακολουθούν τη διαμόρφωση του εδάφους και είναι απότομες και βραχώδεις στα δυτικά και στα βόρεια, ενώ στα νότια και ανατολικά είναι ομαλές, με αμμουδερές παραλίες. Το ήπιο κλίμα, η καταπράσινη φύση, οι παραδοσιακοί οικισμοί και τα πολλά μνημεία, αποτελούν πόλο έλξης για τους επισκέπτες του νησιού, που χρόνο με το χρόνο αυξάνονται. Περισσότερο πυκνοκατοικημένο είναι το ανατολικό και το νοτιοανατολικό τμήμα του νησιού, όπου βρίσκονται και τα περισσότερα χωριά, ενώ το βόρειο είναι αραιότερα κατοικημένο.
Υπάρχει στη Χίο μία παλιά παράδοση, που λέει πως όταν οι Ρωμαίοι οδηγούσαν για εκτέλεση τον Άγιο Ισίδωρο, εκείνος αμετανόητος, αλλά καταπονημένος, έκλαιγε σ’ όλο το δρόμο και τα δάκρυα που έτρεχαν απ’ τα μάτια του στη γη, έγιναν η μυροβόλος μαστίχα. Έτσι εξηγούν το παράξενο φαινόμενο: πώς συμβαίνει το ίδιο δέντρο, ο σχίνος, που υπάρχει σχεδόν σε όλη τη Μεσόγειο, να φτιάχνει μαστίχα μονάχα στη Χίο και πουθενά αλλού. Πιστεύουν λοιπόν πως αυτό ήταν το δώρο απ’ τον προστάτη τους Άγιο Ισίδωρο. Όμως, η Χίος δεν έχει μόνο τη μαστίχα. Έχει κι εκείνα τα μερίφημα μεσαιωνικά χωριά, όπως τους Ολύμπους και τα Μεστά, που διατηρούνται ακόμα ανέπαφα από το πέρασμα του χρόνου. Έχει το Πυργί, το παραδοσιακό χωριό με τις παράξενες διακοσμήσεις των τοίχων, τα «ξυστά» που όμοια δεν θα βρει κανείς πουθενά αλλού στην Ελλάδα. Έχει ακόμα τη Νέα Μονή, το ξακουστό Βυζαντινό Μοναστήρι με τα υπέροχα ψηφιδωτά. Έχει επίσης και την περίφημη Πέτρα του Ομήρου, τη Δασκαλόπετρα.

Η ιστορία του Νησιού
Στην αρχαιότητα, η Χίος ονομαζόταν Μάκρη και Πιτυούσα. Κατοικήθηκε στα προϊστορικά χρόνια. Οι Ίωνες άποικοι εγκαταστάθηκαν εδώ από τον 8ο αιώνα π.Χ. και ανέπτυξαν έναν σημαντικό πολιτισμό, τέτοιον που το νησί γνώρισε συνεχή ακμή μέχρι τον 6ο αιώνα.
Το νησί καταλήφθηκε από τους Πέρσες στη διάρκεια των Περσικών Πολέμων. Έγινε μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας, πέρασε στους Μακεδόνες και υποτάχθηκε στους Ρωμαίους. Τη Βυζαντινή εποχή η Χίος, όπως και όλα τα νησιά του Αιγαίου, μαστίζονταν από πειρατικές επιδρομές. Η Χίος έγινε αντικείμενο διεκδίκησης, ανάμεσα στους Βενετσιάνους και τον Λατίνο Αυτοκράτορα και το 1344 πέρασε στους Γενουάτες, γνωρίζοντας νέα περίοδο ακμής, τόσο εμπορική, όσο και οικονομική, που οφειλόταν κυρίως στο μονοπωλιακό εμπόριο της μαστίχας.
Διοικήθηκε κατά καιρούς από διάφορες οικογένειες, με σημαντικότερη αυτή των Ιουστινιάνι. Το έτος 1566 καταλήφθηκε από τους Τούρκους και μέχρι των επανάσταση του 1821 έζησε σε καθεστώς ειδικών προνομίων.
Το 1822 υπέστη τη μεγαλύτερη καταστροφή από τους Τούρκους, επειδή ξεσηκώθηκε ζητώντας λεφτεριά. Έτσι, οι Τούρκοι θα εκδικηθούν τη Χίο σκληρά. Θα επακολουθήσει η μεγαλύτερη σφαγή των χρόνων της Τουρκοκρατίας. Μια σφαγή, η οποία θα συγκινήσει ολόκληρη την Ευρώπη και θα εμπνεύσει στον μεγάλο ζωγράφο Ντελακρουά, τον περίφημο πίνακά του «Η Σφαγή της Χίου», που βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου, αλλά και στον Βίκτωρα Ουγκώ το περίφημο ποίημα «Το Παιδί της Χίου».
Το 1881, οι σεισμοί θα συντελέσουν στην καταστροφή πολλών σημαντικών μνημείων του νησιού.
Η Χίος θα ελευθερωθεί το 1912 και θα ενσωματωθεί με την Ελλάδα.
Από την Χίο κατάγονται σημαντικές προσωπικότητες, όπως ο Αδαμάντιος Κοραής, ο Γιάννης Ψυχάρης, ο Εμμανουήλ Ροΐδης κ.ά.

Άνθρωποι και Ασχολίες
Οι Χιώτες, για πολλούς αιώνες ασχολούνταν κυρίως με τη γεωργία. Από την αρχαία εποχή, όπως αναφέρουν οι παραδόσεις, το νησί έβγαζε το περίφημο κρασί από τους αμπελώνες του στα ανατολικά και τα νότια. Σ’ αυτά είχαν αναφερθεί πολλοί συγγραφείς, από τον Αριστοφάνη μέχρι τον Αθήναιο στους Δειπνοσοφιστές. Η αμπελουργία διατηρήθηκε ακμαία και στα Βυζαντινά χρόνια, ώσπου περιορίστηκε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Τα περιβόλια του Κάμπου τον καιρό που καλλιεργού-νταν σε μεγάλη έκταση, είχαν τεράστια παραγωγή σε εσπεριδοειδή και εξάγονταν σε πολλά μέρη. Σήμερα, εξακολουθούν να καλλιεργούνται κυρίως τα γνωστά χιώτικα μανταρίνια και αμυγδαλιές.
Οι αιωνόβιες ελιές του νησιού παράγουν νόστιμες ελιές και αρκετό, καλής ποιότητας ελαιόλαδο, ακόμα και σήμερα. Υπάρχουν επίσης περιορισμένες καλλιέργειες σε όσπρια και σε οπωροφόρα.
Ονομαστά είναι και τα πυργούσικα ντοματάκια που καλλιεργούνται άνυδρα (δίχως νερό) και συνήθως δένονται σε ματσάκια, όπως τα κρεμμύδια, που κρεμιούνται. Η φλούδα τους ξεραίνεται και μέσα διατηρείται όλος ο χυμός τους για πολύ καιρό. Σήμερα, στα μπαλκόνια του Πυργίου βλέπουμε κρεμασμένα αυτά τα κατακόκκινα λαχταριστά ντοματάκια.
Οι Χιώτες, από τον 19ο αιώνα άρχισαν να ασχολούνται με τη ναυτιλία, ένα επάγγελμα πολύ προσοδοφόρο, δημιουργώντας μία ισχυρή ναυτική παράδοση, απ’ όπου ξεπήδησαν πολλοί σημερινοί εφοπλιστές.
Μόνη εξαίρεση, στις μέρες μας, σε μία σχετικά φθίνουσα γεωργία, αποτελεί η παραγωγή της μαστίχας, που αν και έχει περιοριστεί, απασχολεί σημαντικά μεγάλο μέρος του πληθυσμού της Χίου, κυρίως στα νότια. Υπολογίζεται πως κάθε χρόνο παράγονται περίπου 100 τόνοι από αυτό το σπάνιο και πανάκριβο προϊόν, το οποίο εξάγεται σε όλο τον κόσμο.
Η βιοτεχνία επίσης με τα περίφημα χιώτικα γλυκά, κυρίως του κουταλιού, διατηρείται στην πόλη της Χίου. Αρωματικά, φερμένα από άλλες εποχές, το πορτοκάλι, το μελιτζανάκι, το κεράσι, το σταφύλι και πολλά άλλα, μαζί με τα γλυκά του ταψιού, τα αμυγδαλωτά και τα ποτά, τα ονομαστά λικέρ με άρωμα φρούτων, καθώς επίσης το ανθόνερο και το ροδόνερο.

Η βυρσοδεψία σήμερα λειτουργεί μεν, αλλά σε περιορισμένη κλίμακα.
Άλλες πλουτοπαραγωγικές πηγές της Χίου είναι τα μάρμαρα και η θυμιανούσικη καφεκόκκινη πέτρα. Η αλιεία αποτελεί σταθερή ασχολεία των κατοίκων. Την παλιά παράδοση της αγγειοπλαστικής διατηρούν σήμερα οι Χιώτες, κατασκευάζοντας διακοσμητικά και χρηστικά κεραμει-κά σκεύη. Άλλο σημαντικό προϊόν της Χίου είναι και το μετάξι.

Η σύγχρονη ασχολία, που εξελίσσεται τα τελευταία χρόνια στη Χίο, είναι οι τουριστικές επιχειρήσεις και η τουριστική υποδομή αναπτύσσεται και βελτιώνεται συνεχώς.

Αξιοθέατα και Μνημεία
Πρωτεύουσα και κύριο λιμάνι του νησιού είναι η Χίος. Το παλαιότερο τμήμα της βρίσκεται στην περιοχή του Κάστρου, το οποίο κτίσθηκε τη Βυζαντινή περίοδο (10ος αιώνας) και μέχρι σήμερα διατηρεί πολλά στοιχεία από την εποχή των Γενουατών. Στο εσωτερικό του Κάστρου υπάρχει η παλιά τουρκική συνοικία, ερείπια από το ανάκτορο του Ιουστινιάνι, το μαυσωλείο του Τούρκου ναυάρχου Καρά Αλή, που διέταξε την σφαγή του πληθυσμού το 1821, ένα Βυζαντινό εκκλησάκι, μία Βυζαντινή δεξαμενή και τα τουρκικά λουτρά.
Από τα σημαντικότερα μνημεία της πόλης είναι η Παλαιοχριστιανική Βασιλική του Αγίου Ισιδώρου, όπου βρέθηκε αξιόλογο ψηφιδωτό δάπεδο του 7ου αιώνα και η Μητρόπολη.
Στην πόλη υπολειτουργεί η Βιβλιοθήκη Κοραή, μία από τις πιο αξιόλογες βιβλιοθήκες στην περιφέρεια της Ελλάδος, με 250.000 τόμους, με σπάνια βιβλία και χειρόγραφα, ενώ στον δεύτερο όροφο εκτίθεται η λαογραφική συλλογή του Φίλιππου Αργέντη. Υπάρχει ακόμα η Πινακοθήκη και το Αρχαιολογικό Μουσείο.
Νότια της πόλης βρίσκεται ο Κάμπος, μια περιοχή κατάφυτη από περιβόλια, ανάμεσα στα οποία βλέπουμε παλιά αρχοντικά, θερινές κατοικίες των αρχόντων του νησιού, με καλύτερα διατηρημένο το αρχοντικό του Αργέντη και το αρχοντικό Καζανόβα.
Νοτιότερα, κοντά στο χωριό Βαβύλοι, σώζεται η Βυζαντινή εκκλησία της Παναγίας της Κρήνας (12ος αιώνας). Κοντά στο χωριό Άγιος Γεώργιος Συκούσης σώζεται ο ομώνυμος ναός (19ος αιώνας). Ακόμα νοτιότερα, κοντά στο χωριό Καλλιμασιά, βρίσκεται η εκκλησία της Παναγίας της Σικιλιάς (13ος αιώνας). Δεκαπέντε χιλιόμετρα από τη Χίο, στο χωριό Καταρράκτης, διατηρείται η Βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Ιωάννη Αργέντη (14ος αιώνας). Στον Νένητα συναντάμε το Μοναστήρι των Ταξιαρχών και στην Καλαμωτή σώζεται ένα αξιόλογο μνημείο του χωριού, η Παναγία του Αγρελωπού (14ος αιώνας). Βόρεια, κοντά στο χωριό Αρμόγια διατηρείται ένα από τα πιο αξιόλογα φρούρια του νησιού, το Κάστρο Απολύχνων (κτίστηκε το 1440). Στην περιοχή της Ν. Χίου συναντάμε έναν σημαντικό αριθμό από μεσαιωνικά χωριά που ιδρύθηκαν τον 14ο και 15ο αιώνα και παρουσιάζουν ξεχωριστό αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον.
Τα χωριά οχυρώθηκαν στα χρόνια των Γενουατών, τα περισσότερα όμως με τους σεισμούς του 1881 έπαθαν καστροφές που αλλοίωσαν τον χαρακτήρα τους. Σε καλή κατάσταση διατηρούνται το Πυργί και τα Μεστά. Το Πυργί, ένας διατηρητέος οικισμός, διασώζει σήμερα έντονο το μεσαιωνικό και φρουριακό του χαρακτήρα, ενώ οι προσόψεις των σπιτιών είναι διακοσμημένες με γεωμετρικά και γραμμωτά σχέδια. Στο Πυργί σώζονται και δύο αξιόλογες εκκλησίες, των Αγίων Αποστόλων και της Κοιμήσεως. Λειτουργεί επίσης Λαογραφικό Μουσείο.
Νότια από το χωριό Πυργί, στα Δότια, διατηρείται ένας γενουατικός πύργος. Νοτιοανατολικά από το Πυργί, συναντάμε το χωριό Εμπορειό. Εδώ, οι ανασκαφές της Αγγλικής Αρχαιολογικής Σχολής έφεραν στο φως αρχαϊκά λείψανα κτηρίων, Ναού της θεάς Αθηνάς, καθώς και μιας Παλαιοχριστιανικής Βασιλικής με Βαπτιστήριο, που κτίστηκε πάνω στο ναό της Αθηνάς. Στη συνέχεια, συναντάμε ένα ακόμα μεσαιωνικό χωριό, Όλυμποι, το οποίο διασώζει τον κεντρικό του πύργο. Νότια από το χωριό και κοντά στη θάλασσα, στα Φανά, σώζονται τα λείψανα απ’ το σημαντικό ιερό του Απόλλωνα (ένα κτίσμα των πρώιμων κλασσικών χρόνων). Το καλύτερα διατηρημένο από τα μεσαιωνικά χωριά είναι το χωριό Μεστά.
Βόρεια από την πόλη της Χίου, κοντά στο χωριό Βροντάδος και στη θέση Βρύση του Παπά, αντικρύζουμε ένα μνημείο, που εδώ οι ντόπιοι το ονομάζουν Δασκαλόπετρα και το συνδέουν με τον Όμηρο, του οποίου μία από τις πιθανές πατρίδες είναι και η Χίος. Πρόκειται για ένα υπαίθριο ιερό της θεάς Κυβέλης και προσφέρει μία εξαιρετική θέα στη θάλασσα. Κοντά του ο τάφος του Γιάννη Ψυχάρη. Στο χωριό λειτουργεί το Μουσείο του Φιλοπρόοδου Ομίλου και το Μουσείο Πνευματικής και Πολιτιστικής Κίνησης. Πιο βόρεια από το χωριό συναντάμε τη Μονή Μερσινιδίου και κοντά στη Λαγκάδα το αρχαίο Δελφίνιο, όπου οι ανασκαφές της Αγγλικής Σχολής έφεραν στο φως λείψανα από τη μεγάλη ναυτική βάση των Αθηναίων (5ος αιώνας).
Η βόρεια πλευρά του νησιού διαφέρει από τη νότια και στο φυσικό περιβάλλον, αλλά και στον αριθμό των χωριών, που εδώ είναι μικρότερα και λιγότερα από εκείνα της νότιας πλευράς. Μεγαλύτερα είναι τα Καρδάμυλα, κτισμένα σε καταπράσινη περιοχή και η Βολισσός, όπου στην κορυφή του λόφου διατηρείται σε καλή κατάσταση ένα βενετσιάνικο φρούριο. Εδώ και το Μοναστήρι της Αγίας Μαρκέλλας.
Στον Άγιο Γάλα, κοντά στο χωριό Αγιάσματα, με αναξιοποίητες ιαματικές πηγές, βρέθηκαν μέσα στο σπήλαιο του χωριού τα αρχαιότερα λείψανα του νησιού (νεολιθικής εποχής). Το σπήλαιο (αναξιοποίητο) έχει σταλαγματικό και σταλακτιτικό στολισμό και δίπλα από την είσοδό του βρίσκεται το Βυζαντινό εκκλησάκι του Αγίου Θαλελαίου, με πολύ αξιόλογες τοιχογραφίες.
Το σπουδαιότερο μνημείο της Χίου πιστεύω πως είναι η Νέα Μονή, η οποία βρίσκεται 15 χιλ. δυτικά από την πόλη. Το μοναστήρι ιδρύθηκε στα μέσα του 11ου αιώνα από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο τον Μονομάχο και είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Το καθολικό του (οκταγωνικού τύπου) είναι διακοσμημένο με ορθομαρμα-ρώσεις και ψηφιδωτά από τα καλύτερα δείγματα της Βυζαντινής τέχνης, σύγχρονα των ψηφιδωτών του Δαφνίου και του Οσίου Λουκά. Διατηρεί-ται ακόμα η Τράπεζα, ένα παρεκκλήσι, η υπόγεια, δεξαμενή κι ένας πύργος στη δυτική πλευρά. Υπάρχουν εντός του έρημα κελιά και κτήρια ερειπωμένα, του 18ου και 19ου αιώνα. Η νέα μονή θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα και ωραιότερα Βυζαντινά μνημεία της Ελλάδος.
Βόρεια επίσης, σε απόσταση 14 χιλ., βρίσκεται ο Ανάβατος, ένα μισο-εγκαταλελειμμένο χωριό με χαρακτήρα φρουριακό, επιβλητικά σπίτια και μεταβυζαντινές εκκλησίες. Σημαντικότερη η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Μεσαιωνικοί πύργοι που χρησίμευαν σαν φρυκτωρίες, διατηρούνται ακόμη πολλοί σε διάφορα σημεία των ακτών (Πασά Λιμάνι κάτω από τα Μεστά κ.ά.). Οι παραλίες της Χίου προσφέρονται για κολύμπι και ψάρεμα και είναι προσπελάσιμες με λεωφορεία, ιδιωτικά αυτοκίνητα ή καΐκια. Κυριότερες αμμουδιές είναι του Καρφά, Μέγα Λιμνιώνα, Εμπορειού, Φανά, Πασά Λιμάνι, Καρδάμυλα, Αγία Μαρκέλλα και Λιμιά.
Επίσης, με σκάφος μπορεί κανείς να κάνει τον γύρο του νησιού. Ακόμα, για κυνήγι προσφέρονται τα ορεινά υψώματα.
Η τουριστική υποδομή είναι αρκετά ανεπτυγμένη και η παραμονή του τουρίστα στο νησί εξυπηρετείται με ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια και επιπλωμένα διαμερίσματα.


Πανηγύρι και Χαρά
Στις 22 Ιουλίου, εάν βρεθείτε στη Χίο, μπορείτε να γλεντήσετε με την ψυχή σας στο πανηγύρι του Μοναστηριού της Αγίας Μαρκέλλας.
Τον Δεκαπενταύγουστο στο Πυργί μη χάσετε κανένα τοπικό γλέντι, μάλιστα προσπαθείστε να μάθετε τον τοπικό χορό, τον πυργούσικο. Επίσης, στο χωριό Βροντάδου, εκεί όπου υπάρχει η λεγόμενη πέτρα του Ομήρου, διοργανώνονται κάθε χρόνο εκδηλώσεις με τίτλο «Ομήρεια», προς τιμή του μεγάλου μας επικού ποιητή.
Η νυκτερινή ζωή στο νησί είναι στην κορύφωσή της, ιδιαίτερα το καλοκαίρι. Μπορεί να φημολογείται ότι η Χίος είναι ήσυχο νησί, με τις αυστηρές οικογενειακές αρχές, αλλά κάποιες εξαιρέσεις θα υπάρχουν.
Πάντοτε, στις εκδηλώσεις υπάρχει καλή μουσική και μη κομπλάρετε από τους επώνυμους, γιατί θα συναντήσετε πολλούς απ’ αυτούς, αλλά και εσείς επώνυμοι είστε, οπότε δεν θα υπάρξει πρόβλημα. Θα περάσετε καλά, κοιτώντας ένα γύρω, για το τί συμβαίνει δίπλα σας, με τοπική μουσική και όχι μόνο και φυσικά πολύ χορό. Πιο ήσυχες βραδιές μπορείτε να περάσετε και να μιλήσετε συγχρόνως με τους φίλους σας, στα διάφορα μπαράκια του νησιού.
Φυσικά και θα κάνετε shopping. Υπάρχουν άλλωστε πολλά μαγαζιά, για να καλύψουν τις όποιες ανάγκες σας.
Μαστίχα και χιώτικα γλυκά, όπως μελιτζανάκι, φυστίκι, τριαντάφυλλο και ό,τι άλλο βρείτε, αγοράστε το, σίγουρα θα είναι νόστιμο. Χειροποίητα κεραμεικά στο Πυργί, στα Αρμόγια και στα Μεστά. Κεντήματα και υφαντά στα Θυμιανά, στην Καλλιμασιά και αλλού.
Οι τσίχλες με την μαστίχα Χίου που θα αγοράσετε, στην αρχή είναι λίγο σκληρές, μετά όμως σας δίνουν γεύση. Η Χίος φημίζεται ακόμα για το ανθότυρό της, το ούζο της και τα αμυγδαλωτά της και φυσικά για τη σούμα της (τοπικό δυνατό ποτό που γίνεται με βάση τα σύκα). Ακόμα, για το ροδόνερο, που θα αρωματίσει και θα δώσει άλλη γεύση στα γλυκά σας.


Ήθη και Έθιμα
Οι μεγάλες γιορτές της Ορθοδοξίας στο νησί συνοδεύονται από μία σειρά απαράβατων εθίμων, όπως τα Χριστούγεννα, που οι νοικοκυρές φρεσκάρουν τα σπίτια τους για να υποδεχθούν τη Θεία Γέννηση. Φτιάχνουν λουκουμάδες, κουρκουμπίνους και τηγανίτες, κλείνοντας σε μία από αυτές ένα νόμισμα. Στο Πυργί, ένας από κάθε οικογένεια και συνήθως κορίτσι, αναλαμβάνει τις πρώτες πρωϊνές ώρες των Χριστου-γέννων, να φέρει στο σπίτι το αγίασμα για να εξασφαλίσει στην οικογένεια την ευτυχία.
Την Πρωτοχρονιά, τα παληκάρια επισκέπτονται τα σπίτια τραγουδώντας ντόπια κάλαντα.
Πολλά επίσης είναι τα έθιμα της Αποκριάς και το πιο ονομαστό καρναβάλι σε ολόκληρη τη Χίο ήταν των Θυμιανών. Την τελευταία Παρασκευή της Αποκριάς, νεαροί ντύνονται Κουδουνάτοι, χωρίζονται σε ομάδες και αναπαριστούν τις μάχες των ντόπιων με τους Πειρατές.
Επίσης, κάθε Κυριακή έβγαιναν στους δρόμους οι Αχεράδες, άντρες μεταμφιεσμένοι, που αιφνιδίαζαν τις καλοστολισμένες κοπέλλες, πετώντας τους χούφτες άχυρα, σκορπίζοντας γύρω ταραχή, αλλά και γέλιο.
Το Πάσχα γιορτάζονταν με μεγαλοπρέπεια. Το Μέγα Σάββατο, από νωρίς το πρωί, οι νέοι άναβαν φωτιές στο ύπαιθρο, τους φανούς της Ανάστασης και καθισμένοι ένα γύρω, έψηναν αυγά. Την ημέρα της Λαμπρής, οι ετοιμασίες ήταν μεγάλες για το τραπέζι, που περιελάμβανε κατσίκι ή αρνί στα κάρβουνα.
Την Πρωτομαγιά έπρεπε, κατά την παράδοση, να ξυπνούν όλοι πολύ πρωί για να μην μαγευτούν, ενώ τα κορίτσια ξεχύνονταν στους αγρούς κι έφτιαχναν τα πατροπαράδοτα στεφάνια του Μάη από φρέσκα αγριολούλουδα, ενώ τα αγόρια όλη τη νύχτα πηγαινοέρχονταν από σπίτι σε σπίτι κι άρπαζαν από τα μπαλκόνια και τις αυλές των σπιτιών τις ωραιότερες γλάστρες, για να τις αφήσουν στην πόρτα της καλής τους.
Τον Δεκαπενταύγουστο, στη Γιορτή της Παναγίας, πραγματοποιούνται σε όλο το νησί μεγάλα πανηγύρια, ενώ το κυρίως γλέντι γίνεται στην κεντρική πλατεία, το λεγόμενο «λιβάδι», που κρατάει όλη τη νύχτα και όπου χορεύεται και ο παραδοσιακός πυργούσικος χορός.
Όπως σε κάθε νησί, έτσι και στη Χίο, ο γάμος αποτελούσε και αποτελεί μεγάλο γεγονός. Τον πρώτο λόγο είχε η προξενήτρα, η οποία πήγαινε από σπίτι σε σπίτι νύχτα με το φανάρι. Όταν γίνονταν η συμφωνία, καθορίζονταν και η ημερομηνία του γάμου, ενώ γίνονταν παράλληλα κάποια ειδικά τοπικά διαβουλεύματα.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό στοιχείο της χιώτικης παράδοσης, είναι οι τοπικές ενδυμασίες και ειδικά οι γυναικείες, που παρουσιάζουν εξαιρετική ποικιλία και πλούτο. Το πιο ιδιόρρυθμο εξάρτημα της χιώτικης γυναικεί-ας φορεσιάς, ήταν το στηθόπανο ή ποδιά ή τσερβές. Το πιο εντυπωσιακό μέρος της χιώτικης ενδυμασίας ήταν ο κεφαλόδεσμος, το σαρίκι ή παπαζίνη.
Οι άνδρες φορούσαν τη νησιώτικη βράκα, όπως αυτή διαμορφώθηκε με βάση την Κρητική βράκα. Στο Λαογραφικό Μουσείο Φιλίππου Αργέντη, που στεγάζεται στην Βιβλιοθήκη Κοραή, υπάρχει μία εντυπωσι-ακή, πλούσια συλλογή των χιώτικων ενδυμασιών, μαζί με κεντήματα, υφαντά από πολλά μέρη της Χίου, που αξίζει να θαυμάσει κάθε επισκέπτης.
Η Χίος το καλοκαίρι που με φιλοξένησε, μου χάρισε αυτό που επιθυμού-σα, γιατί το νησί προσφέρει σε κάθε του επισκέπτη αυτό που ο ίδιος επιθυμεί, δηλαδή υπέροχες παραλίες, μοναδικά και αξιόλογα αρχιτεκτονι-κά δείγματα από τους προηγούμενους αιώνες, ιστορία, πολιτισμό, νυχτερινή ζωή. Φιλόξενη, γλυκιά, μεθυστική, μοναδική η Χίος. Ζήστε την και απολαύστε αυθεντικές διακοπές, που θα σας αφήσουν στην τράπεζα του νου σας, τις πιο υπέροχες μνήμες!

Χαρά Δρίτσα
Δημοσιογράφος
Μέλος της Ένωσης Δημοσιογράφων
και Συγγραφέων Τουρισμού Ελλάδος

28.12.2008